Rozporządzenie WE nr 261/2004 z dnia 11 lutego 2004 r. ustanawiające wspólne zasady odszkodowania i pomocy dla pasażerów w razie odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów milczy na temat terminów przedawnienia roszczeń w nim przewidzianych. Niejasnym jest, które regulacje prawne należy w tym zakresie stosować. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z dnia 10 stycznia 2006 r., sygn. akt: C – 344/04, wskazał, że termin ten należy ustalać zgodnie z przepisami krajowymi, tj. przepisami każdego państwa członkowskiego w zakresie dotyczącym przedawnienia roszczeń. Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. prawo lotnicze (Dz.U. 2002 Nr 130 poz. 1112 ze zm.) nie reguluje kwestii terminu przedawnienia roszczeń pasażerów wobec przewoźników. Art. 205 ust. 1 rzeczonej ustawy odsyła w zakresie kwestii w niej nieuregulowanych do umów międzynarodowych, a w przypadku braku i w tych umowach regulacji określonej problematyki – do przepisów prawa cywilnego.

Dla ustalenia terminów przedawnienia roszczeń z Rozporządzenia WE nr 261/2004 należałoby zatem sięgnąć do zapisów Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego z dnia 9 grudnia 1999 r. (Konwencja Montrealska), Konwencji o ujednostajnieniu niektórych prawideł dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego z dnia 12 października 1929 r. (Konwencja Warszawska) oraz przepisów Kodeksu cywilnego.

Obie ze wskazanych powyżej konwencji wprowadzają dwuletni termin przedawnienia dla roszczeń w nich przewidzianych i jako ratyfikowane umowy międzynarodowe mają pierwszeństwo przed ustawą, w tym przed Kodeksem cywilnym (dalej kc). Pojawiło się jednak pytanie, czy konwencje te mają zastosowanie dla roszczeń z rzeczonego Rozporządzenia WE nr 261/2004. W uzasadnieniu postanowienia z dnia 21 sierpnia 2014 r. Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt: III CZP 44/14 wskazał, że terminy przedawnienia określone w konwencji montrealskiej nie znajdą zastosowania do roszczeń uregulowanych autonomicznie we wspomnianym Rozporządzeniu. Odszkodowania przewidziane w obu aktach prawnych różnią się bowiem zasadniczo od siebie. Odszkodowanie przyznawane na podstawie konwencji montrealskiej to odszkodowanie za szkodę zindywidualizowaną, czyli jego wysokość zależy od wartości poniesionej szkody. Odszkodowanie przyznawane na podstawie Rozporządzenia jest natomiast odszkodowaniem zryczałtowanym, ujednoliconym dla wszystkich poszkodowanych, niezależnym od rzeczywistej wysokości szkody. Przepisy Konwencji montrealskiej znajdują zastosowanie wyłącznie w przypadku dochodzenia odszkodowania zindywidualizowanego. Powyższe dotyczy również konwencji warszawskiej.

Pozostaje zatem wyłącznie sięgnąć do przepisów kc. Art. 778 kc przewiduje roczny termin przedawnienia roszczeń z umowy przewozu osób. Wedle art. 775 kc, przepisy kc dotyczące umowy przewozu stosuje się do przewozu w zakresie poszczególnych rodzajów transportu tylko o tyle, o ile przewóz ten nie jest uregulowany odrębnymi przepisami. Wedle poglądów doktryny przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że przepisy kc o umowie przewozu mają zastosowanie do przewozu danym rodzajem transportu tylko wtedy, gdy ten rodzaj transportu nie jest uregulowany w innym akcie normatywnym, np. ustawie, czy umowie międzynarodowej, lub gdy jest uregulowany takim aktem, ale akt ten nie reguluje określonej kwestii, która jest unormowana w kc. Wedle powyższego, mając na względzie treść art. 205 ustawy Prawo lotnicze należałoby uznać, że roszczenia z cytowanego na wstępie Rozporządzenia przedawniają z upływem terminu wskazanego 778 kc, tj. z upływem roku od dnia wykonania przewozu, a gdy przewóz nie został wykonany – od dnia, kiedy miał być wykonany.

Nie w każdej jednak sytuacji przewoźnik jest związany z pasażerem umową przewozu. SN zwrócił uwagę, że Rozporządzenie definiuje obsługującego przewoźnika zarówno jako przewoźnika wykonującego umowę zawartą z pasażerem, jak i tego, który faktycznie dokonuje przewozu na podstawie upoważnienia przez podmiot mający umowę z przewoźnikiem. W takim przypadku winny znaleźć zastosowanie przepisy kc regulujące odpowiedzialność za czyny niedozwolone. Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej takim czynem ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę (art. 4421 § 1 kc).

Należy podkreślić, że kwestia terminu przedawnienia roszczeń z Rozporządzenia WE nr 261/2004 nie została jeszcze jednoznacznie rozstrzygnięta przez SN.